martes, 17 de agosto de 2010

San Martín y los pueblos originarios

"Compatriotas, amigos, descendientes todos de los Incas: Ya llegó para vosotros la época venturosa de recuperar los derechos que son comunes a todos los individuos de la especie humana, y de salir del horrible estado de miseria y de abatimiento a que os habían condenado los opresores de nuestro suelo." Así comienza la Proclama a los Indios Naturales del Perú escrita por el General Don José de San Martín en castellano y en quechua. En momentos en que se discute si por sus venas corría sangre guaraní, desde el Proyecto de Monumento a la Mujer Originaria queremos rendirle un justo homenaje a San Martín, no a su figura petrificada en las estatuas, sino al hombre que luchó por la verdadera emancipación de todos nuestros pueblos. En el día del 160º aniversario de su muerte cabe recordar más que nunca sus palabras:
"Seamos libres, lo demás no importa nada."

Reproducimos la proclama en su totalidad y enlazamos a una nota en El Argentino sobre el origen mestizo de San Martín.



Nota en El Argentino

Proclama a los Indios Naturales del Perú
A los Indios naturales del Perú:

Compatriotas, amigos, descendientes todos de los Incas: Ya llegó para vosotros la época venturosa de recuperar los derechos que son comunes a todos los individuos de la especie humana, y de salir del horrible estado de miseria y de abatimiento a que os habían condenado los opresores de nuestro suelo. Los nobles motivos que os impelieron de la España son demasiado notorios a todo el mundo. Vuestra misma sensibilidad cada día forzada a vejaciones nuevas, es el justificativo más tocante. La conducta pues, que han seguido los gobiernos independientes de América, acredita que nuestros sentimientos no son otros, ni otras nuestras aspiraciones, que establecer el reinado de la razón, de la equidad y de la paz sobre las ruinas del despotismo, de la crueldad y de la discordia. Guiado por estos mismos sentimientos, yo os ofrezco del modo más positivo hacer todo cuanto esté a mi alcance, para aliviar vuestra suerte y elevaros a la dignidad de hombres libres; y para que tengáis más fe y más promesas, declaro que desde hoy queda abolido el tributo, esa exacción inventada por la codicia de los tiranos para enriquecerse a costa de vuestros sudores, y para degradar vuestras facultades físicas y mentales a fuerza de un trabajo excesivo. ¿Y seréis insensibles a los beneficios que yo a nombre de la Patria trato ahora de proporcionaros? ¿Olvidaréis también los ultrajes que habéis recibido sin número de manos de los españoles? No, no puedo creerlo: antes bien me lisonjeo de que os mostraréis dignos descendientes de Manco Cápac, de Guayna Cápac, de Túpac Yupanqui, de Paullo Túpac, parientes de Túpa Amaro, de Tambo Guacso, de Puma Cagua, Feligreses del Dr., Muñecas y que cooperaréis con todas vuestras fuerzas al triunfo de la expedición libertadora, en la cual están envueltos vuestra libertad, vuestra fortuna y vuestro apacible reposo, así como el bien perpetuo de todos vuestros hijos.

Tened toda confianza en al protección de vuestro amigo y paisano el General José de San Martín."

"LLAPAMANTA ACCLLASPA JOSÉ DE SAN MARTÍN SU TIYOCC, MACCANACOCCUNACPA APUMPA APUNMI; CHAY LLACTAYQUICHITA CUTICNASUYQUIPACC, PPUYO HINA TLANTASCA MACCANACOCCUNACPA CAMACHECUINCUNATAGUAN PAY SAPALLAN CAMACHEC CHILEPI: ATUCHAC CARGOYOCCUNAMANTA HASGUAN, ACLLASCACUNAMANTA UCÑINCACMI, etc, etc. etc. Sercadupi, Tarmapi, Huancabelicapi, Guamangapi, Cozcopi, Arequipapi, Punopi, Chuquiagopi, Oruropi, Cochabambapi, CIqllisacapi, Potosipi caussacc Incacunaman, Tucuy, Tucuyman quellcamuyquichis.
Llactamasiy Urpicuna, llapa ñaupa Incacunamanta puttucuna: ñan chayamuñan cancunappac cocchucuna mitta, tucuy causamin-chiscunata cutichihisaspa, imaynan cay pachapi camascaccunac carcan hina; chaihuan llocsisum chai sinchi maichai micha ousaimania, ailcota hina ccahuarinahllanchi mantapas, chai hinanimamni tucuchircasunquichis caí allpanchispi causacc auccanchiscuna. Llifllec, Lirpohinan ccanchascan himaraicun España llacctayoccuna guatahuasccaicumanta chafeiricuscaicocca, Munduntin entero, Llactacunatacmi yachan chaitacca. Ccancunac sonccollaiquichistacmi chai suttinta unanchascan, punchaupuncháu huatecmantañaccarischisccaisuiquiraico.
ChairancuncaiLacctanchiscunapimoscoccamachiyuincopiccatanco, nisonccochispasatinmantacchoquehueqehustacamachyitamena ccuyaspa musanncunan Tupac; manan chai huañocc camacheccuna hinachu, huactahinuan cchecme cchecmepi, causacheo caucu. Chay allin yuyaita manchaspatacmi noca ñiiquichis hasguan hatun checañiy simihuam mai cchica camacha taripanca ccalpay yuyainyhllanpas, chacaiman rurrasac cancunaraico, hullpuy causayñiquichista cconccaspa Apurunacuma hina causanayquichispacc.
Cay ñiscaita hastaguan yñinaquichispucri, cunanmantan quillaiquichis, manaña estahuan tassa collqueta huntaquichischu, chai haucanchiscunac mana Runac humppinhuan saccaspa ccapaccyanan curaycu chursacanta: cancunatari charaycutac ccopata hinaccahuarispa man chayta llancachinasuyquichispac.
¿Manachu chai ñaccariyuiquichita yuyasspa, caí allin causaita mascapuspai apapamuiquichie cusi causaita Patria ñiscac sutipi? ¿Cconcanquichistacchu pucacuncacunac, nachu allcota hina ccopata ccaguarispa mana yupaita ñaccarichisuscaiquichita? Chai coneanninquichi taca manapunin inyimancha.
Chayraycutacmi sinchita cusicuni allinta camaricuspa Llactamasiyquíta chasquispa imainan Manccoccapacpa, Guaynaccapacpa, Tupayupanquec, Paullotupaccpa, Ata Guayhuancuna hína. Tuppa Amaru, Tambo Guasco, Pumaccague Yliuntapa, Yaya Muñicaspa michiscan guatucupa einaparihuaycu tucoy ecalpaíquichishuan, chaimin, chaillata atiparcospa porseascocucchia cum causaita, samariita. Coreiquichis, colqueiquichis cancuna uculapina cuti ticrasca chariiquicunamampas chayancatacmi. Tucoy conccoiquichista churaichis cai muñacniquiichis, Llactamasiiquichis, hascca yanapacniiquichispa Callpanpi Camachaccunac, camacheñin .
José de San Martín Tucay macoquiguato acuanac huñucasma Llacolap.’

No hay comentarios:

Publicar un comentario